• Email

    alialiu@hotmail.com

Датум на раѓање:
1 април 1934
Место на раѓање:
с. Крани
Членство во МАНУ:
Надвор од работен состав, 2006
Институции:
Филозофскиот факултет во Приштина, Академијата на науките и уметностите на Косово
Област на работа:

Биографија

Акад. Али Алиу е роден на 1 1 април 1934 година во с. Крани, Преспа, каде што го започнува своето школување и потоа го продолжува во Битола.
Своето школување во 1949 година го продолжува во Тетово во тогашната Учителска школа, каде што завршува само една училишна година, а патоа продолжува во Учителската школа во Скопје, каде што и матурира. По успешно завршената матура студира албанологија на Катедрата за албанолошки студии при Филолошкиот факултет во Белград.
Во текот на студиите, кои ги завршува со одличен успех, ja започнува и својата книжевна активност, релативно млад објавувајќи сериозни критички записи. Во тој период ќе биде еден од втемелувачите на книжевното списание “Përpjekja” („Стремежи“), кое ќе биде првата книжевна студентска трибина на Албанците.
По успешно завршените студии во Белград, Али Алиу се враќа во Скопје и се вработува во весникот на албански јазик “Flaka е Vllazërmit”. Во овој весник на Албанците во Македонија, Али Алиу ќе работи цела деценија (1959-1969), почнувајќи како новинар па се до уредник на овој весник, посебно на културниот дел. Во овој период ќе се истакне и како познат и бескомпромисен коментатор на весникот, покрај постојаната критичарска книжевна активност со која станува мошне познат и ценет не само во Македонија, туку и во Албанија и на Косово.
Во почетокот на 70-тите години Али Алиу ќе се пресели во Приштина каде што ќе се вработи како уредник на едиција во познатото Косовско книгоиздателство „Rilindja” и во оваа издавачка куќа ќе остане во текот на три години, придонесувајќи во голема мера за нејзината афирмација, со објавување на значајни книжевни дела, поддржувајќи низа надарени автори, кои подоцна ќе се здобијат и со висока афирмација.
Во 1974 година Али Алиу на Филолошкиот факултет во Приш­тина со успех ќе ja одбрани докторската дисертација „Делото и животот на Петро Марко“, која се смета како значаен прилог во рехабилитацијата на овој познат албански шпански борец и писател, прогонуван од енверскиот сталинистички режим. Во 1972 година Али Алиу ќе биде примен за предавал на Филозофскиот факултет во Приштина – на Катедрата за албански јазик и литература, на почетокот како предавач по предметот литература за деца и млади, и по две години и за предавач по предметот теорија на книжевноста. На ова работно место останува до 1990 година, кога како и еден поголем дел од професорите на приштинскиот универзитет поради тогашната денационализаторска и антиалбанска политика на Косово од страна на режимот на Милошевиќ, ќе биде исклучен од работата на Универзитетот. Во периодот кога ќе бидат оневозможени студиите на ал­бански јазик на Универзитетот во Приштина, Али Алиу, со другите албански универзитетски професори ќе ja продолжи својата педа­гошка дејност во паралелниот образовен систем по куќи и приватни локали на Косово. Со нормализацијата на состојбата на Косово, Али Алиу, се до своето пензионирање ќе ja продолжи својата дејност како редовен професор по теорија на книжевноста на Филозофскиот фа­култет во Приштина. Ќе се здобие со углед на еден на најзначајните ал­бански универзитетски педагози во доменот на теоријата на книжев­носта. Ќе придонесе за формирањето на генерации дипломирани педагози, кои подоцна ќе се развијат и во универзитетски професори. Објавува неколку книжевни студии, рецензии, научни трудови и над 20 книги книжевни студии, антологии, десетици книги преводи.
Неговата неколкудецениска активност како врвен книжевен критичар, книжевен зналец и педагог, ќе биде крунисана во 1996 со неговиот прием во Академијата за наука и уметност на Косово, како нејзин редовен член.
Акад. Али Алиу зазема врвно место во албанската книжевна мисла и критика, останува нејзин мериторен творец, наоѓајќи се со децении во врвовите на книжевниот процес, како неуморен и врвен хроничар на сите нејзини фази. Неговиот углед како книжевен зна­лец излегува од регионот на албанскиот јазик и идентитет, за да се прелее и на македонските културни и книжевни простори, во кои се пројавува повеќе децении како угледен афирматор на вредностите на македонската литература во албанските јазични простори.
Како резултат на таквиот однос, речиси непрекинато, во пери­од од четири децении, тој не пропушти позначаен автор или процес од доменот на македонската литература и култура, а да не го одбележи во поширокото албанско јазично подрачје, било преку преводи на бројни автори во одделни книги или студии од македонската литература во еден поширок балкански и европски контекст.
Автор е на повеќе учебници за албанската литература, како и на книги со повеќе изданија од областа на теоријата на книжевноста.
Неодамна во издание на издавачот „Серембе“ од Скопје се појавија неговите Избрани дела во четири тома на околу 2.000 странци и тие ги опфаќаат позначајните книги на авторот, пишувани во текот на четири децении, како: Маѓијата на зборот, Книжевни хроники, Дон Кихот кај Албанците, Како да ja читаме поезијата, Книжевни рефлексии, Критики. Овој избор од творештвото на Али Алиу, објавен по повод 70-годишнината од животот претставува исклучителен настан во албанската литература и култура и беше одбележан со про­моции во Тирана, Приштина и Скопје.
Академикот професор Алфред Учи на промоцијата на книгата на последниот Саем на книгата одржан во Тирана, делото на Алиу го претстави како „мала енциклопедија“ на албанската книжевна крити­ка, единствена од таков вид во албанската култура. Али Алиу не се смета само за еден од најугледните и најавторитетни книжевни по­знавачи, туку и толкувачи на албанската книжевна класика (Јероним Де Рада, Наим Фрашри, Фишта, Фан Ноли, Чабеј, Митруш Кутели и други), како и на современиците на оваа литература (Дритро Аголи, Јаков Ѕоѕе, Исмаил Кадаре, Фатос Арапи, Ват Кореши, Фатос Конголи, Висар Жити, Али Подримја, Азем Шкрели, Фахредин Тунга, Антон Пашку и др.).
Избран е за член на МАНУ надвор од работниот состав во Одделението за уметност.